व्यसन मुक्ती म्हणजे काय? आणि त्याची उपचारपद्धती
De-addiction मद्यपान हे अल्कोहोल यूज डिसऑर्डर (Alcohol Use Disorder (AUD)) म्हणूनही ओळखले जाते. ही अशी स्थिती आहे ज्यामध्ये एखाद्या व्यक्तीला मद्य किंवा मद्यपान करण्याची तीव्र इच्छा असते. मग जरी त्याचा त्या व्यक्तीच्या जीवनावर नकारात्मक परिणाम होत असेल किंवा नसेल त्यामुळे त्याला काही फ़रक पडत नाही. De-Addiction Treatment उपचार करण्यासाठी त्याची लक्षणे चिन्हे जाणून घेणे गरजेचे आहे .
What is De-Addiction & Treatment अल्कोहोलिज्मची लक्षणे (Symptoms Of De-Addiction):
- एकट्याने किंवा गुपचुप दारु पिणे.
- दारु पिण्याची लिमिट ठरवू न शकणे.
- नियमित पिणे आणि यावरुन कोणी बोलले तर अजून जास्त पिणे.
- काम करण्याच्या पहिले, काम करताना जेवणानंतर नियमितपणे मद्यपान करणे
- आवडीच्या कामातली रुची कमी होणे.
- दारु न प्यायल्यास अस्वस्थ वाटू लागणे.
- दारु प्यायची वेळ जवळ आल्यावर अस्वस्थ वाटू लागणे .
- दारु संपल्यावर बेचैन वाटणे.
- दारु इतरांपासून लपवून ठेवणे चांगले वाटावे म्हणून दारु पिणे.
- नातेसंबंध, कायदा, अर्थविषयक कोणत्याही समस्येवर उपाय म्हणून दारु पिणे.
- दारु प्यायल्याची जाणिव न झाल्यास किंवा नशा न जाणवल्यास अजून दारु पिणे.
- दारु न प्यायल्यास जीव घाबरणे, घाम फुटणे, हातपाय लटपटणे.
व्यसनाची कारणे:
( What is De-Addiction)
व्यसनाची What Is De-Addiction अनेक कारणे आहेत जी संशोधन आणि क्लिनिकल अनुभवाद्वारे ओळखली गेली आहेत. व्यसनाची काही विशिष्ट कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:
- आनुवंशिकता आणि कौटुंबिक इतिहास: संशोधनानुसार, आनुवंशिकतेमुळे व्यसन लागण्याची शक्यता वाढते. व्यसनाच्या कौटुंबिक इतिहासामुळे व्यसन लागण्याची शक्यता वाढू शकते.
- पर्यावरणीय घटक: यामध्ये ड्रग्जच्या संपर्कात येणे, तणाव, दारिद्र्य आणि विस्कळीत कौटुंबिक वातावरणात राहणे यासारख्या गोष्टींचा समावेश होतो.
- अंतर्गत मानसिक आरोग्य आजार : उद्भवणाऱ्या मानसिक आरोग्य स्थिती, जसे की चिंता किंवा नैराश्य, पदार्थांचा गैरवापर आणि अवलंबुन राहण्याचा धोका वाढवू शकतो.
- मेंदूतील बदल: पदार्थांच्या वारंवार वापरामुळे मेंदूची रचना आणि कार्ये कायमस्वरूपी बदलू शकतात, ज्यामुळे व्यसन होऊ शकते.
- पदार्थाच्या वापराची वारंवारता आणि कालावधी: एखादी व्यक्ती जितकी जास्त वेळा पदार्थ वापरते तितके व्यसन लागण्याची शक्यता असते.
De-Addiction वर उपचार पद्धती ( Treatment / Assesment ) आणि व्यवस्थापन प्रक्रिया कोणत्या ?
पुणे येथील हिंजवडी मधील Livwell Happier Minds मध्ये व्यसनमुक्तीसाठी वापरल्या जाणार्‍या काही उपचार पद्धती आणि व्यवस्थापन प्रक्रिया आहेत:
- डिटॉक्सिफिकेशन (Detoxification ): व्यसनमुक्ती प्रक्रियेतील ही पहिली पायरी आहे, जिथे पदार्थ शरीरातून बाहेर पडत असताना व्यक्तीचे वैद्यकीयदृष्ट्या निरीक्षण केले जाते.
- ऑनलाइन व्यसनमुक्ती समुपदेशन ( Online Addiction Counselling )- सर्वोत्तम मानसशास्त्रज्ञ आणि डेडडिक्शनसाठी DR. Pratibha यांच्यासोबत ऑनलाइन व्यसनमुक्ती समुपदेशन विविध वर्तणुकीशी संबंधित थेरपी सांगतात ज्याचे उद्दिष्ट व्यसनाचा सामना करण्यास मदत करण्यासाठी व्यक्तीचे वर्तन आणि विचार पद्धती सुधारणे आहे. या उपचारांमध्ये हे समाविष्ट असू शकते.
- संज्ञानात्मक-वर्तणूक थेरपी (CBT): सर्वोत्कृष्ट थेरपिस्टद्वारे वापरली जाणारी CBT व्यक्तींना व्यसनाधीनतेमध्ये योगदान देणारे नकारात्मक विचार पद्धती आणि वर्तन ओळखण्यास आणि बदलण्यात मदत करते. हे व्यक्तींना ट्रिगर्स कसे ओळखायचे आणि पुनरावृत्ती टाळण्यासाठी सामना करण्याच्या माध्यमांचा विकास कसा करावा हे शिकवते. CBT व्यक्तींना निरोगी सवयी विकसित करण्यात मदत करू शकते आणि स्वतःबद्दल आणि त्यांच्या व्यसनांबद्दल स्वत: ची पराभूत श्रद्धा बदलू शकते.
Livwell Happier Minds येथील पुनर्वसन कार्यक्रम (Rehabilitation Programs):
- Short-term residential treatment – De-Addiction साठी आंतररुग्ण उपचारांमध्ये उच्च मानसशास्त्रज्ञांच्या समर्थनार्थ सर्वोत्तम मानसोपचारतज्ज्ञांकडून उपचार घेण्यासाठी काही काळ उपचार केंद्रात राहणे समाविष्ट असते. गंभीर व्यसन असलेल्या व्यक्तींसाठी किंवा ज्यांना बरे होण्यासाठी अधिक संरचित वातावरणाची गरज आहे त्यांच्यासाठी हा दृष्टिकोन फायदेशीर ठरू शकतो.
- Outpatient treatment : De-Addiction साठी बाह्यरुग्ण उपचारांमध्ये घरी राहताना थेरपी सत्रे किंवा ऑनलाइन व्यसनमुक्ती समुपदेशन सत्रे आणि समर्थन गटांसाठी उपचार केंद्राला भेट देणे समाविष्ट असते.
व्यसनमुक्तीसाठी बेस्ट सेंटर पुणे मधील हिंजवडी येथील Livwell Happier Minds इथे ऑनलाईन समुपदेशन केले जाते
Dr Pratibha Bezwada यांच्या ऑनलाइन समुपदेशनाचे फायदे:
- व्यक्तींना त्यांच्या व्यसन आणि संबंधित समस्यांवर चर्चा करण्यासाठी सुरक्षित आणि व्यवस्थित वातावरण तयार केले जाते .
- ट्रिगर व्यवस्थापित करण्यासाठी आणि पुनरावृत्ती टाळण्यासाठी व्यक्तींना सामना करण्याच्या धोरणे आणि साधने विकसित करण्यात मदत करते.
- व्यसनात प्रोत्साहन देणार्‍या अंतर्निहित भावना आणि आघातांवर प्रक्रिया करण्यासाठी आणि कार्य करण्यासाठी व्यक्तींना एक गैर-निर्णय नसलेली जागा टायर करते.
- व्यसनाधीनतेस हातभार लावणारे नकारात्मक विचार आणि वर्तन ओळखण्यास आणि बदलण्यास मदत करते.
- व्यक्तींना त्यांचे संपूर्ण मानसिक आरोग्य आणि कल्याण सुधारण्यास मदत करू शकते.
- सेंटर मधील समुपदेशन प्रक्रियेत कुटुंबातील सदस्यांना सामील करून कौटुंबिक गतिशीलता आणि नातेसंबंध सुधारन्यास मदत केली जाते
- व्यक्तींना त्यांच्या पुनर्प्राप्ती उद्दिष्टांसाठी वचनबद्ध राहण्यासाठी जबाबदारीची भावना आणि प्रेरणा प्रदान करते.
- एकंदरीत, ऑनलाइन व्यसनमुक्ती समुपदेशन हे एक आवश्यक साधन असू शकते आणि व्यक्तींना व्यसनावर मात करण्यास आणि जास्त वेळ संयम प्राप्त करण्यास मदत करू शकते.
Frequently Asked Questions (FAQ's):
वर्तणूक थेरपी यांसारख्या ऑनलाइन समुपदेशन आणि उपचारांद्वारे Alcohol De-Addiction शक्य आहे. योग्य व्यसनमुक्ती समुपदेशन आणि व्यसनमुक्ती प्रोत्साहन देणाऱ्या एखादी व्यक्ती मद्यपान कमी करू शकते किंवा पूर्णपणे थांबवू शकते. Alcohol De-Addiction ही व्यसनावर मात करण्याची प्रक्रिया आहे, ज्यामध्ये वृत्ती, वागणूक आणि जीवनशैलीत बदल समाविष्ट आहे. Alcohol De-Addiction मध्ये अल्कोहोलवरील शारीरिक आणि मानसिक अवलंबित्वातून मुक्त होणे समाविष्ट आहे. व्यसनमुक्ती समुपदेशनामध्ये विविध प्रकारचे थेरपी, समुपदेशन आणि कुटुंब, मित्र आणि सर्वोत्तम De-Addiction समुपदेशकांचे ऑनलाइन समर्थन समाविष्ट असू शकते.
जर तुम्हाला असे वाटत असेल की तुमचे व्यसन एखाद्या पदार्थाचा वापर/दुरुपयोग विकारात बदलले आहे, तर ऑनलाइन समुपदेशक/थेरपिस्टशी संपर्क साधणे चांगले आहे जो व्यसनमुक्तीसाठी पुनर्वसन आणि ऑनलाइन समुपदेशनात माहिर आहे. पुणे मधील हिंजवडी येथील Livwell Happier Minds येथे हे ऑनलाइन समुपदेशन सेवा पुरविली जाते .
De-Addiction / व्यसन हा एक वैद्यकीय आजार आहे जो मेंदूच्या कार्यात बदल करतो. तर पदार्थ वापर विकार "मानसिक आरोग्य स्थिती" म्हणून ओळखले जाते.